In een opiniestuk op Knack.be (4/10/2017) pleit de voorzitter van Jong VLD Maurits Vande Reyde om de werkloosheidssteun niet door vakbonden te laten uitbetalen. Als alternatief stelt hij Blockchain voor, een digitale manier om te handelen met Bitcoins. Het betoog mist context en vertrekt vanuit een aantal vooroordelen ten aanzien van de vakbonden.
Waarom betalen de vakbonden de werkloosheidsvergoeding uit?
De immense leegheid die het Sint-Pietersplein in Gent vandaag is, bruiste aan het einde van de negentiende eeuw van industriële activiteit. De textielbazen lieten arbeiders ellenlange dagen in ongezonde omstandigheden werken. De verloning was schamel. Dat kwam omdat ze werknemers op dagbasis tewerkstelden en ze met elkaar liet concurreren voor een beperkt aantal arbeidsplaatsen. Wie op een bepaalde dag voor zo weinig mogelijk geld wou werken, mocht aan de slag. Voor de werklozen gold ontbering.
Daar kwam verandering in toen werknemers zich als collectief opstelden tegenover de patroons. Een beter loon werd collectief onderhandeld alvorens iemand aan de slag ging. De werknemers spraken eveneens af een klein deel van het loon opzij te zetten om een vergoeding te voorzien voor de mensen die het ongeluk hadden die dag niet te werken. In het vakbondslokaal in de Overpoortstraat konden werknemers zowel lidgeld betalen als werkloosheidssteun verkrijgen. Ziedaar, de geboorte van het collectief overleg en de solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden.
De vakbond heeft de werkloosheidsuitkering uitgevonden en aanvankelijk was de overheid niet of uiterst minimaal betrokken. Dit systeem van uitbetaling via vakbonden heet het Gentse systeem (Ghent system). Vandaag kent Zweden een zuiver Gents systeem, in België spreken we door de rol van de RVA van een semi-Gents systeem.
“Als vakbonden zich louter zouden inlaten met individuele werknemersrechten, zouden er niet veel rechten zijn om te beschermen”
De solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden is een rechtstreeks gevolg van de ongelijke machtsrelaties tussen diegenen die het werk kunnen aanbieden en diegenen die werk nodig hebben om te overleven. Hoewel Vande Reyde ook vanuit efficiëntieoogpunt voor een Blockchain pleit, negeert hij die machtsrelaties niet. Hij vindt dat de vakbond te veel macht heeft.
Vande Reyde vindt vakbonden broodnodig, maar ‘in hun originele betekenis dan wel, als verdediger van individuele werknemers.’ Het frustreert hem dat ze bestaan als ‘politiek machtsblok.’ Als vakbonden zich louter zouden inlaten met individuele werknemersrechten, zouden er niet veel rechten zijn om te beschermen. Enkel omdat vakbonden zich als politieke spelers lieten en laten gelden hebben werknemers rechten op de werkvloer afgedwongen. Een vakbond die zich enkel inlaat met individuele dossiers is eigenlijk de naam vakbond niet waardig.
Dat werknemers en vakbonden de macht van het getal hebben is een goede zaak. In bedrijven met een goede vakbondswerking liggen de loon- en arbeidsvoorwaarden merkelijke hoger. Hoewel deze regering lonen en arbeidsvoorwaarden onder druk zet, zijn deze vandaag nog altijd beter dan de in onze omringende landen. Dat komt door de sterke betrokkenheid van vakbonden bij het beleid. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat deze Voka-regering onze betrokkenheid tot een absoluut minimum herleidt.
Wat krijgt een lid voor z’n lidgeld?
Vande Reyde herhaalt het vooroordeel dat mensen enkel lid van een vakbond zijn omwille van het feit dat we werkloosheidssteun uitbetalen. Niks is minder waar. Bij mijn vakbond LBC-NVK werken 74% van de leden, 36% is niet actief. Slechts 7,41% van de leden ontvangen effectief een werkloosheidsuitkering. Talloze werkende leden passeren op de ACV kantoren met vragen rond contracten, vakantie, onaanvaardbare toestanden op het werk, de belastingbrief, enzoverder. Werkloze leden worden op weg gezet naar de VDAB, naar infomomenten geleid of kunnen via het centrum voor loopbaanontwikkeling (CLO) genieten van een traject op maat. We bieden zowat alles wat een Blockchain niet kan bieden.
Ik heb dan ook geen last van angstzweet bij een zoveelste oproep om de uitbetaling van de werkloosheidsvergoeding bij de vakbonden weg te halen. Ik geloof in onze sterke dienstverlening. Ik zou het alleen jammer vinden moest dit uit ons takenpakket verdwijnen net omdat de solidariteit tussen werkenden en niet-werkenden zo belangrijk. Die solidariteit is onlosmakelijk verbonden met de collectieve actie en het afdwingen van een betere verloning en sociale rechten.