Begin oktober brak een debat uit over de lonen van topartsen. ‘250 000 euro bruto is voldoende, maar het mag zeker niet minder zijn’, liet neurochirurg Guido Dua optekenen. Met studies tot 32 jaar, 25 000 euro aan opgebouwde schulden als assistent en weinig pensioenrechten aan de start van zijn loopbaan rechtvaardigt de arts zijn loon. Wat moeten de werknemers jonger dan 21 jaar hiervan denken nu de federale regering de minimumlonen van werknemers jonger dan 21 jaar verlaagt? Jeugdlonen lager dan het officiële minimumloon is een platte leeftijdsdiscriminatie. Het is het geleverde werk dat tot verloning leidt, niet de leeftijd. Met deze maatregel worden 45 000 jonge werknemers getroffen.
Met de beslissing om de zogenaamde jeugdlonen terug in te voeren passeren deze jonge werknemers opnieuw de bijl van de besparingen. Jonge werknemers zijn al hard getroffen door de economische crisis, deze impact wordt enkel versterkt met de opeenvolgende besparingsmaatregelen binnen de sociale zekerheid, op lonen, onderwijs, opleiding, enzovoort. De regering verkondigt trots dat de jeugdwerkloosheid is gedaald de laatste twee jaar. Toch zien we dat 4 000 werkzoekenden jonger dan 21 jaar geen toegang krijgen tot een werkloosheidsuitkering in 2015 en 15 000 jongeren werden uitgesloten van een inschakelingsuitkering sinds 2015. Deze jongeren worden niet meegeteld in de cijfers van de regering. Een berekening van het Steunpunt Werk en Sociale Economie leert dat de echte jeugdwerkloosheid 26,5% bedraagt in Vlaanderen.
Jongeren op hotel mama?
De herinvoering van lagere minimumlonen moeten jonge werknemers goedkoper maken voor werkgevers en zo de werkloosheid aanpakken. Want hogere minimumlonen prijzen jonge werknemers uit de arbeidsmarkt omwille van het gebrek aan ervaring en lagere productiviteit, zo luidt de argumentatie. Daarnaast moedigt een lager loon de jongeren zelf aan om verder te studeren.
Eerste Minister Michel verdedigt zich met het argument dat dit enkel een ingreep is op het brutoloon van de werknemer. Hij of zij zal deze maatregel netto niet in de portemonnee voelen. Voor een werknemer van 18 jaar betekent dit een verlies van 128 euro per maand met de huidige fiscale regels. De regering wil dit nettoverlies compenseren door lagere persoonlijke RSZ-bijdragen. Vraag is of de federale overheid hier nog voor bevoegd is met de regionalisering van het doelgroepenbeleid? De 140 euro netto meer voor gezinnen wordt voor jonge werknemers volledig tenietgedaan door de jeugdlonen. Of moeten jonge werknemers op hotel mama blijven?
Minimumloon heeft positief effect op tewerkstelling
Ook verscheidene economische studies van de Internationale Arbeidsorganisatie geven een ander resultaat aan. In de Europese landen met een jeugdloon is er een minieme impact op de jeugdwerkloosheid. Cijfers uit Spanje en het Verenigd Koninkrijk tonen dit aan. De onderzoekers zien geen negatief effect bij een verhoging van het minimumloon op de werkgelegenheid voor jongeren. De positieve effecten op de jobcreatie na de invoering van een minimumloon in Duitsland in 2015 bevestigen deze resultaten. Zelfs in het land van het jeugdloon, Nederland, heeft de regering in 2016 beslist om deze discriminatie op basis van leeftijd terug te dringen.
Straffer. Met het installeren van discriminerende jeugdlonen worden vooral tijdelijke en deeltijdse jobs gecreëerd zonder opleidingskansen. Jonge werknemers blijven zo vast zitten in een moeras van tijdelijk, onvrijwillig deeltijds en onderbetaald werk. De duur van de arbeidsovereenkomst en kwaliteit van de eerste job is essentieel voor een goede en zekere loopbaan.
Loopbaanlitteken
Lagere lonen, tijdelijke contracten en periodes van werkloosheid laten littekens achter over een volledige loopbaan. Naast de onmiddellijke impact van het inkomensverlies ondervinden jonge werknemers op lange termijn negatieve effecten op het inkomen, de gezondheid en opleiding gedurende de volledige carrière. Jonge werknemers lopen zo een ‘loopbaanlitteken’ op.
Dit loopbaanlitteken nemen jonge werknemers 10 tot 15 jaar mee in hun loopbaan. De impact van een lager minimumloon geldt dus minstens even lang als de intensieve opleiding van neurochirurg Guido Dua. Hij is op z’n 32 jaar op de arbeidsmarkt gekomen na studies omkaderd door ons systeem van sociale zekerheid van en voor alle werknemers en zelfstandigen. Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat zijn pensioenrechten snel gevrijwaard zijn en zijn schulden snel aangezuiverd werden. De jonge werknemer blijft eens te meer in de kou staan en kan enkel dromen van een woonkrediet en een goede ziekteverzekering om op de diensten van onze topartsen beroep te doen.