Waarom een (gedeeltelijke) beursgang van Belfius tegen het maatschappelijk belang indruist.
Het zijn spannende tijden voor Belfius en de regering Michel. De regering had in het zomerakkoord namelijk beslist om de bank gedeeltelijk naar de beurs te brengen, maar die beslissing is recent minder vanzelfsprekend geworden.
CD&V koppelt de beursgang immers aan een oplossing voor het ARCO dossier en de Europese instellingen willen voorlopig geen goedkeuring geven aan dergelijke oplossing indien er publiek geld naar de ARCO coöperanten gaat. Daarmee zit het dossier voorlopig muurvast en komt de timing van de regering om de zaak af te handelen voor de zomer en vooral voor de gemeenteraadsverkiezingen in het gedrang. Andere regeringspartijen willen niet wachten op het fiat van Europa rond ARCO en willen Belfius naar de beurs voor de zomer, ook zonder oplossing voor ARCO als het moet.
Tot zover de contouren van het debat dat de Vlaamse pers voert over de beursgang van Belfius.
Waar minder aandacht aan besteedt wordt is of Belfius naar de beurs brengen wel een goede zaak is voor de economie en voor de samenleving. Met het platform ‘Belfius is van ons’ zijn wij er van overtuigd dat dit geen wenselijke oplossing is.
Als samenleving zijn we nog te weinig bewust van hoeveel economische macht er uitgaat van een bank. Wie kan beslissen over de manier waarop die kredieten gegeven wordt, heeft een grote impact op welke soort activiteiten en in dit geval ook publieke diensten er in de toekomst zullen zijn.
Ons manifest stelt dat Belfius een maatschappelijke opdracht heeft te vervullen en mee een antwoord moet bieden aan de grote uitdagingen waar onze maatschappij voor staat. Op een sociale manier de transitie naar een milieuvriendelijke economie financieren zou daar een belangrijk aspect van kunnen zijn. Het blijvend inzetten op financiële diensten voor de publieke sector – in de eerste plaats lokale overheden – zou een andere logisch deel van zo’n opdracht zijn aangezien dit de historische specialiteit van de bank is.
Kan een bank het klimaat redden?
Belfius heeft momenteel 30 miljard leningen uitstaan aan de publieke sector, een derde van haar totale kredietportefeuille. Als samenleving zijn we nog te weinig bewust van hoeveel economische macht er uitgaat van een bank. Wie kan beslissen over de manier waarop die kredieten gegeven wordt, heeft een grote impact op welke soort activiteiten en in dit geval ook publieke diensten er in de toekomst zullen zijn.
Dit soort maatschappelijke opdracht is een cruciaal element om de klimaattransitie tot een goed einde te kunnen brengen en de publieke dienstverlening te garanderen. Die transitie is eigenlijk een lange investeringsmarathon die heel wat jobs zal opleveren. Publieke banken zoals bijvoorbeeld KfW spelen een sleutelrol in de energiewende in Duitsland. Spijtig genoeg zien we dat, hoewel het vijf voor twaalf is voor het klimaat, we een ernstig tekort aan publieke investeringen hebben in dat domein. De financiële markten komen momenteel niet tegemoet aan de maatschappelijke noden.
Zo hoog mogelijk rendement
Daarom hebben we als platform ook positie ingenomen tegen een privatisering van Belfius. De redenering hierachter is dat een (gedeeltelijke) beursgang ervoor zorgt dat de maatschappelijke opdracht niet langer de prioriteit van de bank zal zijn. De nieuwe privéaandeelhouders zullen immers een zo hoog mogelijk rendement willen halen.
Daarmee willen we niet gezegd hebben dat een overheid automatisch een betere aandeelhouder is. Deze huidige regering bijvoorbeeld beheert de bank al jaren alsof het een privébank is met een beursgang in het achterhoofd. Wij willen daarentegen dat bij Belfius de samenleving centraal staat. Ze moet uiteraard rendabel zijn, maar hoeft geen superwinsten te maken en dus ook geen onnodige risico’s te nemen op de financiële markten.
Lokale verankering
Belfius en de regering hebben het vaak over het belang van de lokale verankering van de bank. Dat hoeft niet te verbazen als je kijkt naar de rest van de sector die gedomineerd wordt door buitenlandse grootbanken zoals BNP Paribas en ING. Hun winst gaat richting het moederhuis in Frankrijk of Nederland en hier worden grote herstructureringen doorgevoerd met heel wat ontslagen als gevolg.
Belfius voor een minderheid van de aandelen naar de beurs brengen is het antwoord van deze regering op het vraagstuk rond de lokale verankering. Het is echter twijfelachtig wat er van die lokale verankering zal overblijven. De grootste brok Belfiusaandelen zal immers aan grote buitenlandse investeerders verkocht worden. Daarnaast zijn er nog een aantal banken dichter bij huis die een deel van de aandelen zullen aanbieden aan particuliere klanten. Dat die particuliere aandeelhouders, als kleine minderheidsaandeelhouder de lokale verankering kunnen garanderen is nog maar de vraag.
Onderzoekers kwamen tot de vaststelling dat de beursgang van een bedrijf in amper een maand tijd de stress van de meeste medewerkers met 15 à 25 procent verhoogt.
Met de herstructureringen bij BNP Paribas en ING en het personeelsverlies dat er reeds geweest is bij Belfius in de laatste jaren in het achterhoofd, is het nog maar de vraag wat het lot van het personeel zal zijn na een (gedeeltelijke) beursgang. Dirk Coeckelbergh, die decennia ervaring heeft in de bankenwereld, en dokter Luc Swinnen, die bedrijven adviseert over stress op het werk, schreven een boek over burn-outs. Daarin kwamen ze tot de vaststelling dat de beursgang van een bedrijf in amper een maand tijd de stress van de meeste medewerkers met 15 à 25 procent verhoogt. In een interview op Kanaal Z waarschuwden ze specifiek voor de gevolgen van de beursgang van Belfius op het personeel.
Belfius in publieke handen heeft dus ook een positieve impact op de werkgelegenheid, zowel binnen de muren van de financiële instelling als daarbuiten. Erbinnen door een mindere focus op winstmaximalisatie en daarbuiten doordat de bank via strategische investeringen jobs zal creëren.
Tegenstand van lokale overheden
Bovendien is er heel wat oppositie tegen de beursgang, maar de regering weigert om er een debat over te voeren. In het Waals parlement werd een motie gestemd tegen de privatisering, net als in heel wat steden en gemeenten, waaronder grote steden als Luik en Charleroi. Niet toevallig want als lokale overheden zijn zij een van de voornaamste betrokken partijen. De Waalse vereniging van steden en gemeenten publiceerde enkele weken geleden een persbericht waarin ze vroegen om een garantie van het behoud van kwaliteitsvolle dienstverlening. Bij haar Vlaamse tegenhanger VVSG liet de voorzitter weten dat ook zijn leden zich afvragen wat de gevolgen van de beursgang voor hen zullen zijn.
De toekomst van Belfius heeft gevolgen voor alle niveaus van de overheid, de werknemers en de samenleving in haar geheel. Het zou geen overbodig luxe zijn dat zij gehoord worden en mee de strategie van de bank kunnen bepalen. Daarom zullen we als platform blijven inzetten op het behoud van de bank, in publieke handen met een maatschappelijke opdracht en meer democratische controle.
Frank Vanaerschot
Woordvoerder platform ‘Belfius is van ons’ en inhoudelijk coordinator bij FairFin.