Werkbaar en wendbaar werk: hoe relatief is het kindperspectief?

Ramses, mijn zoon van vijf, roept dat ‘hij wou dat ik geen telefoon had’. Alsof mijn smartphone een extra broertje is dat veel te veel aandacht vraagt. Hij zegt ook: ‘Je praat weer zo raar moeke’. Dan verwijst hij naar mijn afwezige ‘ja jongen, dat is zo.’, als antwoord op zijn vraag wat we morgen gaan doen. ‘Moeke, je bent er weer niet.’ Herkenbaar?

Alle berichtgeving over ‘werkbaar en wendbaar werk’ vertrekt vanuit de belangen van werkgevers, werknemers, vrouwen, consumenten, aandeelhouders, het BBP, … Mijn zoon wijst mij op het belang van het kindperspectief. De echte spiegel. We vinden kinderen ons kostbaarste goed, maar hebben ´s morgen geen tijd en ´s avonds geen energie voor hun verhalen. Is het kindperspectief relatief als het gaat over hoe wij ons werk en leven organiseren?

Wat vinden onze kinderen eigenlijk over het debat ‘werkbaar en wendbaar werk’?

Kinderen zijn één van de minst bevraagde groepen bij het vormgeven van de samenleving. Er is heel weinig informatie over wat kinderen belangrijk vinden in hun combinatie en die van hun ouders. Gelukkig hebben we een kinderrechtencommissaris, de Vlaamse Jeugdraad of het onderzoekscentrum Kind en Samenleving. Ik putte uit hun bronnen om op de vraag te antwoorden: wat vinden onze kinderen eigenlijk over het debat ‘werkbaar en wendbaar werk’?

Kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen trok twee jaar geleden aan de alarmbel: ’kinderen en jongeren vragen tijd. We moeten het aandurven om bepaalde discussies, zoals die over het tijdskrediet, vanuit een maatschappelijk standpunt te voeren, in plaats van het enkel economisch te bekijken. Er is duidelijk nood aan evenwicht tussen werk en zorg. De signalen die wij opvangen, moeten een even belangrijke plaats innemen in het debat als de economische factoren.’

Onderzoek van het onderzoekscentrum Kind & Samenleving onderschrijft de oproep van de Kinderrechtencommissaris. Uit een bevraging bij kinderen, blijkt dat het gezin voor kinderen de belangrijkste, meest dagelijkse en vertrouwde sociale leefomgeving is. Het onderzoek geeft aan dat betaalde arbeid van ouders vreet aan de gezinstijd en de vrije tijd die ze samen met kinderen doorbrengen. Kinderen zien hun ouders pas laat; thuis zijn de ouders nog met hun werk bezig en na de werkuren worden ze opgeslorpt door huishoudelijk werk. Als de ouder vaak afwezig is; laat thuiskomt of maaltijden mist, dan ervaren kinderen dit als een gemis. Na het lezen van deze onderzoeksbevindingen, moet je even slikken. Confronterend dat je het eigenlijk wel weet, maar niet te vaak in die spiegel kijkt. Het is al moeilijk genoeg zo en als je je werkritme niet kan aanpassen… ‘Ze zijn toch zo flexibel. Ze passen zich wel aan.’ Yeah right.

In 2009 publiceerde Unicef een belangrijk rapport over kinderopvang, ouderschapsverlof en onderwijs voor kinderen jonger dan 6 jaar in de rijkste landen ter wereld. Unicef schuift 10 criteria naar voor waaraan kinderopvang en onderwijs minimum moeten voldoen opdat de rechten van kinderen beschermd worden. Eén criterium gaat over ouderschapsverlof. Heel wat onderzoekers zijn van mening dat de cruciale ontwikkelingsbehoeften tijdens het eerste levensjaar de constante, liefhebbende, individuele interactie van de verzorgende ouder nodig hebben. Bij de geboorte zou een ouder volgens Unicef recht moeten hebben op ten minste 1 jaar ouderschapverlof. Waarschijnlijk denk je nu: ‘dat is nu toch wel lichtjes overdreven.’ Eerlijk gezegd, dat vond ik ook toen ik het de eerste keer las. Maar een half uur een baby van 8 maanden observeren, doet je beseffen dat de wetenschappers gelijk hebben. Je wil gewoon niet in die spiegel kijken, omdat het als jonge ouder een te confronterende gedachte is. Dat je als moeder of vader drie maanden na de geboorte je kind voltijds naar de crèche brengt, is in het belang van je werkgevers, de economie of in je eigen belang. Maar niet in dat van het kind.

Dit vragen kinderen aan de overheid wat betreft Werkbaar en Wendbaar werk

Het Kinderrechtenverdrag, sinds 1992 van kracht in België, stelt dat overheden ‘alles moeten doen wat in hun vermogen ligt om de erkenning te verzekeren van het beginsel dat beide ouders de gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen voor de opvoeding en de ontwikkeling van het kind’.

Er zijn zoveel tegenstrijdige belangen als het over werkbaar en wendbaar werk gaat. Werkgevers en werknemers komen er al niet uit. Maar laten we één van onze belangrijkste stakeholders niet uit het oog verliezen. Dit vragen kinderen in kader van werkbaar en wendbaar werk:

• Meer onderzoek bij kinderen, zodat je weet wat zij nodig hebben.
• Een uitgebreider ouderschapsverlof voor vrouwen én mannen, dat ook financieel haalbaar is voor eenoudergezinnen.
• Een kwaliteitsvolle combinatie van betaalde en onbetaalde arbeid. Een collectieve arbeidsduurvermindering lijkt me geen overbodige luxe.

Ik denk echt wel dat mijn drie kleine kinderen deze oproep zouden ondertekenen.