In de steden zijn de koeriers van Deliveroo, UberEATS en Takeaway deel gaan uitmaken van het straatbeeld. Ze zijn jong en geen werknemers in de traditionele zin van het woord, maar toch komen ze meer en meer op voor hun rechten. Het leven van de fietskoerier: niet zo rooskleurig als het lijkt.
In sneltempo veroveren ondernemingen als Deliveroo en Uber de markt. Ze zijn jong, hip en ze worden gezien als de vaandeldragers van een nieuwe economie. Maar wat met hun werknemers? De realiteit van de jongeren die maaltijden rondbrengen is er één om stil bij te staan.
Een aantal fietskoeriers deden reeds hun verhaal in de krant. Niet vanzelfsprekend. Een fietskoerier kan immers zomaar van het platform gegooid worden door de opdrachtgever. Zelfs voor koeriers die reeds lange tijd aan de slag zijn is er geen enkele zekerheid.
Veel plichten, weinig rechten
Een van de principes van de platformen is dat iedereen die ervoor werkt, dit enkel doet wanneer hij dat wil. Ook bij Deliveroo. De koerier meldt zich aan op de applicatie wanneer hij zin heeft in een shift van 3 uur. Klinkt goed, nee?
In de realiteit meldt de bezorger zich aan wanneer hij wil, maar heeft hij geen enkele garantie dat hem ook echt een shift wordt toegewezen. De kans dat dat onmiddellijk gebeurt is zelfs klein. Omdat iedereen zich kan inschrijven als bezorger, zijn er veel meer werkkrachten dan Deliveroo nodig heeft. Het bedrijf kan dus zelf kiezen.
In de praktijk werkt Deliveroo met relatief vaste shiften. Deze worden ingevuld door de meest vlijtige bezorgers. De resterende shiften worden slechts tien dagen op voorhand open gesteld. Omdat er nog zoveel andere bezorgers zitten te wachten op werk, volgt er dan een echte stormloop. Je werkt dus niet wanneer je wil. Je werkt wanneer je mag.
Op die manier nemen de platformen geen enkel risico. Een kleine groep koeriers krijgt het voorrecht om in een vaste shift te kunnen werken. Maar zelfs zij hebben amper zekerheid, en komen terecht in een situatie van schijnzelfstandigheid. Het is dus niet dat de platformen geen werknemers willen. Ze willen er geen verantwoordelijkheid voor opnemen. Ze willen niet de bescherming bieden die de koeriers best wel verdienen.
De onzichtbare rekening
Als een koerier zijn potentieel inkomen ziet, lijkt het snel en gemakkelijk verdiend geld. Maar vaak worden er een aantal ‘details’ over het hoofd gezien. We denken dan aan: de sociale lasten die er (achteraf) nog moeten worden betaald, het materiaal dat de koerier op eigen kosten moet voorzien en onderhouden (fiets, uitrusting, GSM-abonnement met veel data, smartphone), de kosten voor verzekeringen, het feit dat er geen loon is na een ongeval of tijdens ziekte en het risico plots zonder inkomen te vallen als je van het platform wordt gesmeten.
Het aantal uren dat gewerkt is, de flexibiliteit die daarvoor nodig was, en de werkelijke inkomsten en risico’s vervagen. Op die vaagheid speelt de platform-economie. De balans valt voor de werknemer vaak slechter uit dan gedacht.
En het systeem maakt ook slachtoffers. Of hoe noem je koeriers die een ongeval hebben en van de ene dag op de andere zonder inkomen vallen? Of koeriers die geconfronteerd worden met een onverwachte RSZ afrekening? Het zijn allemaal gevolgen van wat gewoon sociale dumping mag worden genoemd.
De koeriers laten zich niet doen
De koeriers beseffen maar al te goed dat ze niet correct behandeld worden. Naar aanleiding van het failliet van Take Eat Easy, nog een bedrijf dat maaltijden aan huis leverde, werd in 2016 de ‘Vereniging van koeriers’ opgericht. De vereniging organiseert de koeriers van de verschillende platformen (UberEats, Deliveroo, TakeAway,…) en wordt ondersteund door enkele centrales van de christelijke vakbond ACV (CNE en ACV-Transcom).
Hoofddoel van deze vereniging is het mogelijk maken van onderhandelingen tussen de bezorgers en de opdrachtgevende platformen. In een eerste reactie hebben die geweigerd, omdat ze niet willen aanzien worden als werkgever van koeriers die zogezegd zelfstandig zijn. Maar de koeriers, die laten zich niet zomaar doen. Deze zomer nog kwamen ze bijeen naar aanleiding van de beslissing van Deliveroo om zijn Costumer Service te delocaliseren naar Madagascar.
Koeriers mogen zich dan misschien niet beschouwen als werknemers ‘zoals de anderen’, ze hebben wel degelijk begrepen dat ze zich zullen moeten organiseren om correct behandeld te worden. Gezien de specifieke context waarin ze werken, zal dat niet op een traditionele syndicale manier zijn, maar dat maakt het des te interessanter.
Op onze steun kunnen ze alvast rekenen.
Dit artikel is gebaseerd op het artikel “Un collectif pour les Coursier-e-s”, geschreven door Martin WILLEMS, vakbondssecretaris CNE, en verschenen in Droit de l’employé.