Aan al wie heeft,
zal worden gegeven,
hij wordt begiftigd met overvloed;
en wie niets heeft, ook wát hij heeft
zal bij hem worden weggehaald!
(Mattheus 25:29)
Als een dief in de nacht heeft de regering-Michel de ziekte-uitkering bij progressieve werkhervatting aangepast. (Bij een progressieve werkhervatting combineer je deeltijds werken met een ziekte-uitkering om, als het fysiek en psychisch haalbaar is, op een dag je oude functie weer op te nemen.) Over de aangepaste uitkering kwam geen persbericht of aankondiging, zelfs geen infografiek op Twitter of Facebook. Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat de aanpassing het merendeel van de betrokkenen geld zal kosten.
Het is de zoveelste koude besparingsmaatregel van de federale regering. Het begrotingstekort zal door u, mij, de werklozen en de zieken betaald worden en niemand anders. Wie vermogend is, ontspringt de dans. De aangepaste berekeningswijze van de ziekte-uitkering bij werkhervatting treft vooral mensen met een laag of gemiddeld inkomen. Mensen met een hoog inkomen zullen een hogere uitkering ontvangen.
Neem de fictieve Cherish. Zij heeft een voltijds brutoloon van 4.000 euro. Wanneer zij tijdens haar ziekte halftijds het werk hervat, zal ze 372 euro extra ontvangen bij haar maandelijkse uitkering. Deborah, die een brutoloon van 2.800 euro geniet, verliest in hetzelfde geval 94,25 euro per maand. Bij de lage lonen wordt het nog erger: Tim, met een voltijds brutoloon van 2.000 euro, ontvangt bij een halftijdse werkhervatting 106,39 euro minder ziekte-uitkering per maand.
Bij het niet-volgen van het geijkte traject, volgen straffen. Alsof de langdurig zieke een slecht opgevoede kleuter is.
Het mattheuseffect is groot en duidelijk. Van wat in essentie goed beleid kan zijn, de re-integratie van langdurig zieken, maakt de regering hoe langer hoe meer een ordinaire besparingsfarce. Een traject op maat voor wie tijdens langdurige arbeidsongeschiktheid graag weer aan de slag wil, is in essentie positief. Het beleid is evenwel onevenwichtig voordelig voor werkgevers. Het arbeidsongeschikte individu draagt zo goed als alle verantwoordelijkheid.
Aan bedrijven worden geen verplichtingen opgelegd rond het re-integreren van langdurig zieken. Ze hebben zelfs de mogelijkheid om mensen kosteloos te ontslaan wegens medische overmacht. In het eerste trimester van 2017 eindigde 72 procent van de re-integratietrajecten op zo’n medisch ontslag.
Daartegenover staat dat de langdurig zieke zich op gerichte tijdstippen moet verantwoorden bij de mutualiteit. Bij het niet-volgen van het geijkte traject, volgen straffen. Alsof de langdurig zieke een slecht opgevoede kleuter is. Administratieve verplichting niet nakomen? 5 procent minder uitkering. Afwezig op een gesprek? 10 procent minder.
Duimschroeven
Met de nieuwe berekeningsformule voor de uitkering bij werkhervatting worden de duimschroeven bij het gros van de werknemers verder aangedraaid. Zo veel mogelijk mensen op de arbeidsmarkt, goedschiks of kwaadschiks, dat is de doelstelling. En met ‘arbeidsmarkt’ bedoelen we hier niet een job, neen, het gaat om de ‘markt’. Zo veel mogelijk mensen moeten meehengelen naar een job. De werkgever staat sterker in loononderhandelingen wanneer het aanbod aan arbeidskrachten het aantal vacatures overstijgt.
Met de nieuwe formule stapt de regering af van het principe dat onze sociale zekerheid inkomensvervangend moet werken in het geval van pech of pensioen. Ze houdt hoegenaamd geen rekening met je inkomen en het heeft als pervers effect dat we herverdelen van arm naar rijk. De nieuwe maatregel kan daarmee in het rijtje gaan staan bij de taxshift en andere fiscale ditjes en datjes. De mattheusregering doet haar naam alle eer aan.
Meer garanties
Re-integratie van langdurig arbeidsongeschikte werknemers kan ook een positief verhaal zijn. Veel van hen zijn zelf vragende partij om op een aangepaste manier weer aan de slag te gaan. Maar de angst om ontslagen te worden, of veel minder koopkracht over te houden, weerhoudt hen om die eerste stap te zetten.
Werkgevers zouden op z’n minst moeten aantonen dat ze al het nodige hebben gedaan om in aangepast werk te voorzien, vooraleer een medisch ontslag zelfs bespreekbaar wordt. Werknemers meer garanties geven, zal hen eveneens proactiever doen participeren in het re-integratietraject.